رای هیات عمومی دیوان عدالت داری در خصوص استفاده از معافیت تحصیلی برای سازمان نظام وظیفه

رای شماره ۱۱۱۶ هیات عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع: ابطال تذکر شماره ۴ ذیل عنوان تذکرات مهم در صفحه ۲۲ دفترچه راهنمای ثبت‌نام و شرکت در آزمون سراسری سال ۱۳۹۹

تاریخ دادنامه: ۱۴۰۰/۴/۱                                 شماره دادنامه: ۱۱۱۶                                شماره پرونده: ۹۹۰۰۷۰۷

مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای سینا زارع

موضوع شکایت و خواسته: ابطال تذکر شماره ۴ ذیل عنوان تذکرات مهم در صفحه ۲۲ دفترچه راهنمای ثبت‌نام و شرکت در آزمون سراسری سال ۱۳۹۹ که توسط سازمان سنجش و آموزش کشور منتشر شده است.

گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال تذکر شماره ۴ ذیل عنوان تذکرات مهم در صفحه ۲۲ دفترچه راهنمای ثبت‌نام و شرکت در آزمون سراسری سال ۱۳۹۹ که توسط سازمان سنجش و آموزش کشور منتشر شده است را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

“طبق تذکر شماره ۴ صفحه ۲۲ دفترچه راهنمای شرکت در کنکور سراسری و بخشنامه شماره ۳۲۵/۲/۲ـ ۲۲/۲/۱۳۹۵ سازمان وظیفه عمومی که مربوط به امور معافیت تحصیلی دانشجویی است با وجود فارغ‌التحصیلی در مقطع کاردانی ناپیوسته نمی‌توانم در مقطع کارشناسی پیوسته به ادامه تحصیل بپردازم و معافیت تحصیلی برای یک مقطع فقط یک بار صادر می‌شود و در حالی که بنده در حال حاضر در سنوات ارفاقی قرار دارم، اگر از دانشگاه انصراف بدهم به منزله لغو معافیت تحصیلی می‌باشد و برای ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر مجبور به فارغ‌التحصیلی در خرداد ۱۳۹۹ هستم و طبق بخشنامه شماره ۳۲۵/۲/۲ سازمان نظام وظیفه در صورت فارغ‌التحصیلی برای تحصیل در دانشگاه فرهنگیان باید بعد از اتمـام سربازی در کنکـور شرکت کنم که در رابطه با این موضـوع چند نکته را لازم می‌دانم:

۱ـ بنا بر دادنامه ۲۰۷۱ دیوان عدالت اداری به شماره پرونده ۹۶/۷۱۲ـ ۳۰/۱۱/۱۳۹۷ مبنی بر ابطال اطلاق بخشنامه شماره ۳۲۵/۲/۲ در تاریخ ۲۲/۳/۱۳۹۵ سازمان وظیفه عمومی جمهوری اسلامی ایران بنده شرایط تحصیل در مقطع کارشناسی پیوسته را دارم.

در حالی که سازمان نظام وظیفه کشور از توجه و اجرای این بخشنامه سرباز زده و مفاد بخشنامه شماره ۳۲۵/۲/۲ را به سازمان سنجش ابلاغ کرده است.

در حالی که طبق ماده ۱۰۷، ۱۰۸، ۱۰۹ و ۱۱۰ دیوان عدالت اداری، این عمل سازمان نظام وظیفه بر خلاف قانون بوده و کلیه اشخاص و مراجع مذکور ماده ۱۰ این قانون مکلفند آراء دیوان عدالت را پس از ابلاغ به فوریت اجرا نمایند و علاوه بر این باید مستنکف به انفصال موقت از خدمات دولتی به مدت ۳ ماه تا ۱ سال و جبران خسارت وارده محکوم شود. در حالی که بر خلاف این مواد صورت گرفته و همچنین قانونی اعمال نشده است و بنده خواهان پیگیری و اجرای دادنامه ۲۰۷۱ دیوان عدالت اداری هستم.

۲ـ طبق قوانین نظام وظیفه هر دانشجو بعد از فارغ‌التحصیلی در مقطع کاردانی ناپیوسته از ۱ سال فرصت برای ثبت‌نام و ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر برخوردار بوده و بعد از آن توانایی ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ناپیوسته به مدت ۳ سال، کارشناسی ارشد به مدت ۲ سال و معافیت دکتری به مدت ۵ سال را دارا می‌باشد که در کل ۱۱ سال می‌شود در حالی که بنده فقط خواهان ۴ سال معافیت تحصیلی در مقطع کارشناسی پیوسته می‌باشم که در این صورت مشکل خاصی برای نظام وظیفه پیش نمی‌آید.

۳ـ همچنین بر اساس این که قانون لحاظ سنی دانشگاه فرهنگیان در بدو ورود به دانشگاه تا حداکثر ۲۲ سالگی است بنده بعد از رفتن به خدمت سربازی دیگر مجاز به تحصیل در دانشگاه فرهنگیان نمی‌باشم.

۴ـ ماده ۷ لایحه اصلاح مواد ۷ و ۸ قانون تامین وسایل و امکانات تحصیلی اطفال و جوانان ایران مصوب ۱۳۵۸ می‌باشد در حالی که طبق این بخشنامه نظام وظیفه امکان تحصیل به گونه غیرمستقیم سلب شده است. چه مشکلی برای نظام وظیفه پیش می‌آید در صورتی که کسی که دارای استعداد در شغل شریف معلمی باشد و همچنین از یک خانواده فرهنگی باشد و خواهان خدمت به جامعه اسلامی باشد در صورت قبولی در دانشگاه فرهنگیان ۲ بار از معافیت تحصیلی در یک مقطع استفاده کند و بالاخره که همه مشمولان به این امر مقدس (سربازی) می‌روند و با این تفاوت که عده‌ای خیلی زود و عده‌ای هم پس از گذراندن تحصیلات و همچنین آن چه مهم و شایان ذکر است؛ که اگر دانشجویی استعداد و توانایی تحصیل تا رسیدن به درجات عالی را در جامعه اسلامی به خصوص جمهوری اسلامی ایران که مهد دین و علم است را دارا باشد حمایت‌های لازم از او به عمل آید در حالی که طبق بخشنامه نظام وظیفه باید از تحصیل مجدد دست بکشد که این کار واقعاً نوعی ظلم و استعداد سوزی است و جلوی پیشرفت فرد و جامعه را می‌گیرد.

از دیوان عدالت اداری تقاضا دارم که دادنامه ۲۰۷۱ را طبق قوانین دیوان عدالت اجرا کند و این بند از دفترچه راهنمای کنکور سراسری که بنده را از تحصیل در دانشگاه فرهنگیان سلب می‌کند را باطل و یا اصلاح کنید.”

متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

” معافیت تحصیلی برای هر مقطع فقط یک بار صادر می‌شود. بنابراین فارغ‌التحصیلان هر مقطع مجاز به تحصیل مجدد در همان مقطع نمی‌باشند. ضمناً تاکید می‌گردد فارغ‌التحصیلان مشمول مقطع کاردانی مجاز به شروع به تحصیل در مقاطع کارشناسی پیوسته، کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری پیوسته نمی‌باشند و نیز فارغ‌التحصیلان مقطع کارشناسی مشمول مجاز به شروع به تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری پیوسته پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و دامپزشکی نیستند.”

علی‌رغم ابلاغ دادخواست و ضمائم آن به طرف شکایت، تا زمان رسیدگی به پرونده در هیات عمومی دیوان عدالت اداری، پاسخی واصل نشده است.

هیات عمومی دیـوان عدالت اداری در تاریخ ۱۴۰۰/۴/۱ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثـریت آراء به شرح زیر به صـدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

اولاً:

به موجب تبصره ۱ ماده ۳۳ قانون خدمت وظیفه عمومی الحاقی مصوب سال ۱۳۹۰: «حداکثر معافیت تحصیلی برای دانش‌آموزان تا سن بیست سال تمام و در هر یک از مقاطع تحصیلی کاردانی دو و نیم سال، کارشناسی ناپیوسته و کارشناسی ارشد ناپیوسته سه سال، کارشناسی پیوسته پنج سال و کارشناسی ارشد پیوسته شش سال، دکترای پزشکی پیوسته هشت سال و دکترای تخصصی شش سال است.»

 ثانیاً:

براساس ماده ۳۵ قانون مذکور اصلاحی مصوب سال ۱۳۹۰: «مشمولین دیپلم که حداکثر یک سال پس از فراغت از تحصیل در یکی از دانشگاهها و مؤسسات آموزش‌ عالی داخل یا خارج از کشور که مورد تایید وزارتخانه‌‌‌های علوم و بهداشت می‌‌باشند پذیرفته شوند تا زمانی که وفق تبصره (۱) ماده (۳۳) به تحصیل اشتغال دارند، می‌‌توانند مشروط به اینکه دارای غیبت غیرموجه نباشند از معافیت تحصیلی استفاده نمایند.  این معافیت برای هر مقطع فقط یک بار داده می‌‌شود.»

در همین راستا و براساس ماده ۶ آیین‌نامه اجرایی معافیت تحصیلی مصوب سال ۱۳۹۲ نیز مقرر شده است که: «معافیت تحصیلی برای مشمولان در مقطع تحصیلی متوسطه، هر یک از مقاطع دانشگاهی و حوزه‌های علمیه داخل یا خارج کشور، فقط یک بار صادر می‌شود‌» و به موجب تبصره این ماده: «صدور معافیت تحصیلی برای ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی و بالاتر پیوسته، در مورد فارغ‌التحصیلان کاردانی رشته‌هایی که با تایید وزارتخانه‌های علوم یا بهداشت، مقطع ناپیوسته بالاتر ندارد، بلامانـع است‌.»

ثالثاً:

به مـوجب دادنامه شماره ۲۰۷۱ـ ۳۰/۱۱/۱۳۹۷ هیات عمومی دیوان عـدالت اداری، بخشنامه شماره ۳۲۵/۲/۲ـ ۲۳ مورخ ۲۲/۳/۱۳۹۵ سازمان نظام وظیفه عمومی بدین لحاظ که علی‌الاطلاق فارغ‌التحصیلان مقاطع کاردانی و بالاتر را مجاز به ادامه تحصیل در مقاطع کارشناسی پیوسته و کارشناسی ارشد پیوسته و همچنین دکترای پیوسته حتی در مواردی که ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر الزاماً مستلزم طی آن از مقطع قبلی می‌باشد، ندانسته بود، مغایر با تبصره ۱ ماده ۳۳ و ماده ۳۵ قانون خدمت وظیفه عمومی الحاقی مصوب سال ۱۳۹۰ و ماده ۶ آیین‌نامه اجرایی معافیت تحصیلی مصوب سال ۱۳۹۲ تشخیص و ابطال شده است.

بنا به مراتب فوق، تذکر شماره ۴ صفحه ۲۲ دفترچه راهنمای ثبت‌نام و شرکت در آزمون سراسری سال ۱۳۹۹ که متضمن عدم جواز شروع به تحصیل فارغ‌التحصیلان مقطع کاردانی در مقاطع کارشناسی پیوسته، کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری پیوسته و نیز عدم جواز شروع به تحصیل فارغ‌التحصیلان مقطع کارشناسی در مقاطع کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری پیوسته پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و دامپزشکی است، مغایر با قوانین و مقررات مذکور و مفاد رای شماره ۲۰۷۱ـ ۳۰/۱۱/۱۳۹۷ هیات عمومی دیوان عدالت اداری و خارج از حدود اختیارات مرجع تصویب‌کننده آن است و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال می‌شود.

رئیس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
محمد مصدق