رأی شماره ۱۷۸ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
رأی شماره ۱۷۸ مورخ ۱۳۹۶/۳/۲ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
با موضوع: ابطال دستور سازمان تأمین اجتماعی در خصوص خروج همکاران سازمان تأمین اجتماعی از مزایای حق بیمه مندرج در قانون تفسیر جزء ۱ بند (ب) تبصره ۲ ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی اصلاحیه مصوب ۱۳۷۹
تاریخ دادنامه: ۱۳۹۶/۳/۲ شماره دادنامه: ۱۷۸ کلاسه پرونده: ۹۳/۶۷۸
مرجع رسیدگی: هیأت‌عمومی دیوان عدالت اداری.
شاکی: آقای محمدجواد گرامی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال دستـور اداری شماره ۹۵۴۸/۹۲/۲۰۱۰ ـ ۳۰/۵/۱۳۹۲ سازمان تأمین اجتماعی
گردش کار:
شاکی به موجب دادخواستی ابطال دستور اداری شماره ۹۵۴۸/۹۲/۲۰۱۰ ـ ۳۰/۵/۱۳۹۲ سازمان تأمین اجتماعی را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
«به استحضار می‌رساند قبل از اشتغال در سازمان تأمین‌اجتماعی از تاریخ ۱/۹/۱۳۶۵ لغایت ۷/۱۱/۱۳۶۷ به مدت ۳۶۸ روز در قسمت برق و عیارسنج کارخانه قند اقلید (مشاغل سخت و زیان‌آور) دارای سابقه پرداخت حق بیمه می‌باشم، لذا خواستار استفاده از مزایای مندرج در قانون تفسیر جزء ۱ بند (ب) تبصره ۲ ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی اصلاحیه مصوب ۱۳۷۹ شدم که صراحتاً عنوان نموده سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیان آور به هر عنوان قبل یا بعد از اشتغال در مشاغل عادی به ازای هر سال، ۵/۱ سال محاسبه خواهد گردید و با عنایت به اینکه قانونگذار به صورت مطلق و نه مشروط کلیه سوابق سخت و زیان آور را جدای از این که بیمه‌شده پس از آن مشمول قانون کار قرار گرفته یا نگرفته باشد را در زمره این قانون قرار داده، بنابراین کمیته سخت و زیان آور استانی در مورخ ۲۸/۸/۱۳۹۱ رأی به احتساب سوابق فوق به عنوان سوابق سخت و زیان آور داده و از طرفی مورد تأیید اداره کل تأمین اجتماعی استان فارس نیز قرار گرفته است. لذا اینجانب مراتب احتساب سوابق سخت و زیان آور را از اداره کل امور اداری سازمان استعلام نمودم ولی متأسفانه طی جوابیه شماره ۹۵۴۸/۱۰/۲۰ ـ ۳۰/۵/۱۳۹۲ اینجانب را بدون هیچ‌گونه مستندات قانونی مشمول تبصره ۲ ماده ۷۶ قلمداد ننموده و لذا خواهشمندم دستور فرمایید نسبت به ابطال تصمیم اداری شماره ۹۵۴۸/۱۰/۲۰ [۵۴۸/۹۲/۲۰۱۰] ـ ۳۰/۵/۱۳۹۲ در قالب جوابیه فوق‌الذکر مدیرکل امور اداری سازمان تأمین اجتماعی اقدام نمایند تا حقی از اینجانب ضایع نگردد. قبلاً از همکاری و مساعدت آن دیوان سپاسگزارم.»
متن دستور اداری شماره ۹۵۴۸/۹۲/۲۰۱۰ ـ ۳۰/۵/۱۳۹۲ که مورد اعتراض قرار گرفته به شرح زیر است:
«جناب آقای نباتی
مدیرکل محترم تأمین اجتماعی استان فارس
سلام علیکم
احتراماً، بازگشت به نامه شماره ۱۶۹۴۴/۹۲/۱۵۰ ـ ۲۵/۴/۱۳۹۲، درخصوص سوابق غیرسازمانی آقای محمدجواد گرامی مسئول امور مالی شعبه اقلید به آگاهی می‌رساند: همکاران سازمان مشمول تبصره ۲ ماده ۷۶ و بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های مرتبط با تبصره مذکور نمی‌باشند.»
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل دفتر امور حقوقی و دعاوی سازمان تأمین اجتماعی به موجب لایحه شماره ۶۱۸/۹۴/۷۱۰۰ ـ ۱۹/۲/۱۳۹۴ توضیح داده است:
«جناب آقای دربین
مدیرکل محترم هیأت‌عمومی دیوان عدالت اداری
موضوع: آقای محمدجواد گرامی
سلام علیکم:
احتراماً، بازگشت به اخطاریه مورخ ۱۷/۸/۱۳۹۳ صادره در پرونده کلاسه ۹۳/۶۷۸ و پیرو اعتراض اولیه شماره ۳۷۸۱/۹۳/۱۷۰۰ ـ ۲۸/۸/۱۳۹۳ در خصوص شکایت آقای محمدجواد گرامی به خواسته ابطال نامه شماره ۹۵۴۸/۱۰/۲۰ [۵۴۸/۹۲/۲۰۱۰] ـ ۳۰/۵/۱۳۹۲ مستدعی است مقرر فرمایید با عنایت به دفاعیات ذیل نسبت به رد شکایت مطروحه در هیأت محترم عمومی دیوان عدالت اداری اقدام لازم مبذول نمایند.
الف ـ شرح شکایت و خواسته شاکی
شاکی در دادخواست ارائه شده اظهار داشته که کارمند سازمان تأمین اجتماعی شعبه اقلید استان فارس می‌باشد که قبل از اشتغال در سازمان تأمین اجتماعی از تاریخ ۱/۹/۱۳۶۵ لغایت ۷/۱۱/۱۳۶۷ به مدت ۳۶۸ روز در قسمت برق و عیارسنج کارخانه قند اقلید (مشاغل سخت و زیان آور) دارای سابقه پرداخت حق بیمه می‌باشد. لذا خواستار استفاده از مزایای مندرج در قانون تفسیر جزء ۱ بند (ب) تبصره ۲ ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی اصلاحیه مصوب ۱۳۷۹، که اشتغال در مشاغل سخت و زیان آور را به ازاء هر سال ۵/۱ سال تصریح نموده می‌باشد. در حالی که اداره کل امور اداری طی نامه معترض عنه وی را مشمول تبصره ۲ ماده ۷۶ ندانسته است. بنابراین از این حیث تقاضای ابطال نامه معترض عنه را دارد.
ب ـ دفاعیات شکلی
بند ۱ ماده ۱۲ قانون دیوان عدالت اداری حدود صلاحیت هیأت‌عمومی دیوان عدالت اداری، رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از آیین‌نامه‌ها و سایر نظامات و مقررات دولتی و شهرداریها و موسسات عمومی غیردولتی و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از آیین‌نامه‌ها و سایر نظامات و مقررات دولتی و شهرداریها را از حیث مخالف مدلول آنها با شرع یا قانون تعیین نموده است.
در حالی که شاکی تقاضای ابطال نامه شماره ۹۵۴۸/۹۲/۲۰۱۰ ـ ۳۰/۵/۱۳۹۲ اداره کل امور اداری که به عنوان اداره کل تأمین اجتماعی استان فارس تنظیم شده را دارد. بنابراین نامه معترض عنه یک نامه اداری بوده و ناظر به مورد خاص می‌باشد و از مصادیق احصاء شده در بند ۱ ماده ۱۲ قانون دیوان عدالت اداری خارج و مشمول آیین‌نامه و دستورالعمل که بر مبنای روند تشریفات خاص تصویب می‌گردد نیست. لذا از این حیث خواسته شاکی قابل رد می‌باشد.
ج ـ دفاعیات ماهوی
۱ـ در مقررات تأمین اجتماعی ضوابط مختلفی جهت بازنشستگی همکاران و سایر بیمه شدگان به تبع نوع شغل و شرایط خاص افراد پیش‌بینی شده است که می‌بایستی در هنگام بازنشستگی مد نظر قرار گیرد. لازم به ذکر است که با توجه به تبصره بند (ب) ماده۱ آیین‌نامه اجرایی بند ۵ جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره ۲ الحاقی ماده ۷۶ اصلاح مواد ۷۲ و ۷۷ و تبصره ماده ۷۹ قانون تأمین اجتماعی مصوب ۱۳۵۴ و الحاق دو تبصره به ماده ۷۶، مصوب ۱۳۷۱، مصوب ۱۳۸۰ کلمه کارگران در خصوص کلیه بازنشستگی پیش از موعد قید گردیده است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که مشمولین آیین‌نامه الزاماً می‌بایست مشمول قانون کار باشند. زیرا به موجب ماده ۲ قانون کار، کارگر به فردی اطلاق می‌شود که مشمول قانون کار باشد. این در حالی است که همکاران سازمان در تعاریف عبارت «کارگر مشمول قانون کار» قرار نگرفته چرا که سازمان تأمین اجتماعی دارای نظام استخدامی خاص بوده و کارکنان آن مشمول آیین‌نامه استخدامی جدید مصوب ۱۳۸۶ می‌باشند.
۲ـ سازمان در حال حاضر وفق بخشنامه ۲/۴۹ مستمریها در خصوص کارمندان دستگاههای اجرایی که مشمول قانون کار نبوده و دارای آیین‌نامه استخدامی خاص می‌باشد (ازجمله کارکنان سازمان) صرفاً مفاد تبصره (۲) ماده (۱) آیین‌نامه اجرایی قانون اصلاح قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و حوادث ناشی از کار و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور مصوب ۱۳۸۵ هیأت‌وزیران را اجرا می‌نماید.
۳ـ لازم به ذکر است که صندوق تأمین اجتماعی همانند سازمان‌ها و ارگانهای دولت دارای ضوابط و شرایط استخدامی خاص می‌باشد که بخشی از آن مربوط به بازنشستگی کارکنان می‌باشد که در این ارتباط سازمان تأمین اجتماعی نیز ضوابطی را برای بازنشستگی همکاران تعیین نموده است. لذا چنانچه کارکنان سازمان تأمین اجتماعی قبل از استخدام دارای سوابق بیمه پردازی باشند می‌توانند در صورت احراز شرایط بازنشستگی برابر مقررات قانون تأمین اجتماعی همانند سایر بیمه شدگان به عنوان بیمه پرداز از طریق شعبه مربوطه به طور عادی بازنشسته شوند.
بنابراین ملاحظه می‌فرمایید شرایط مقرر سازمان تأمین اجتماعی جهت استفاده از مزایای بازنشستگی برای همکاران مانع بازنشستگی آنان با استفاده از سوابق بیمه پردازی قبل از استخدام خود نشده و کارکنان مخیرند که با پذیرش این روش از مزایای مربوطه استفاده می‌نماید و از این حیث شکایت شاکی قابل رد می‌باشد. با عنایت به مراتب فوق و اینکه ادعای شاکی بلادلیل بوده و اقدام سازمان نیز منطبق با قوانین و مقررات جاری می‌باشد، رد شکایت شاکی مورد استدعاست.»
هیأت‌عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۲/۳/۱۳۹۶ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت‌عمومی
نظر به اینکه به موجب قانون اصلاح تبصره ۲ ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی مصوب سال ۱۳۸۰ و قانون تفسیر جزء ۱ بند (ب) تبصره ۲ ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی مصوب سال ۱۳۹۰، سابقه اشتغال در مشاغل سخت و زیان‌آور کارگران، مشمول استفاده از مزایای قوانین یادشده می‌باشد، لذا اطلاق عبارت «همکاران سازمان» مذکور در نامه شماره ۹۵۴۸/۹۲/۲۰۱۰ ـ ۳۰/۵/۱۳۹۲ مدیرکل امور اداری سازمان تأمین اجتماعی از این‌جهت که سوابق مربوط به مشاغل سخت و زیان‌آور کارکنان سازمان تأمین اجتماعی قبل از استخدام در سازمان مذکور را علی الاطلاق مشمول تبصره ۲ ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی ندانسته است، مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات مرجع تصویب می‌باشد و اطلاق آن به استناد بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین‌دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال می‌شود.
رئیس هیأت‌عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بهرامی
