طرح استفاده بهینه از اشیاء باستانی و گنج ها

باسمه‌تعالی

ریاست محترم مجلس شورای اسلامی

احتراماً طرح ذیل که به امضای ۴۶ نفر از نمایندگان رسیده است، جهت طی مراحل قانونی تقدیم میشود.

مقدمه (دلایل توجیهی):

مقدمه و ضرورت طرح:

رویکرد قانونی فعلی درباره گنج ها و آثار باستانی به نظر می رسد به لحاظ تجربه رخ داده در سنوات گذشته نیاز به بازنگری هایی داشته باشد. آنچه عملا رخ داده این است که بخش زیادی از تراث معنوی کشور بخاطر ترس از برخورد قانونی یا در جابجایی های پنهانی در خشکی و دریا نابود شده، گاهی فلزاتی که ارزش باستانی آنها هزاران برابر ارزش طلا یا نقره بودنشان بوده تنها آب شده و به قیمت فلز خام فروخته شده، گاهی نیز به ثمن بخس به قاچاقچیان اشیا باستانی فروخته شده و سر از موزه های کلکسیون داران شخصی یا موزه های کشورهای دیگر درآورده است.

درباره اشیا باستانی و گنج ها رویکرد دولت ها متفاوت است. در برخی کشور ها نظیر کشور مصر، کسب و کار برخی روستائیان کنار رود نیل منحصراً فروش آثار باستانی است. در کشور انگلستان یابنده این اشیا تنها باید ظرف دو هفته به پلیس اطلاع دهد و پس از این اطلاع، از سوی دولت به موزه های کشور فراخوان می شود و اگر موزه ای داوطلب خریداری شیئ بود با رقم توافقی یابنده به موزه می فروشد و اگر نبود یابنده حق دارد راساً اقدام به فروش آن بکند.

به هر روی طرح حاضر در نظر دارد با رویکردی بینا بین، ضمن حفظ این سرمایه ملی با رویکرد اشتغال زاینده به کاوشهای باستان شناسانه سر و سامان جدیدی ببخشد.

مزایای طرح:

۱-   تبدیل شدن ایران به هاب منطقه ای خرید و فروش آثار باستانی و ورود ارز به کشور

۲-   ایجاد ردیف درآمدی جدید برای وزارت گردشگری و میراث فرهنگی برای خرید و حفظ آثار باستانی

۳-   اشتغال زایی فراوان برای فارغ التحصیلان رشته های مرتبط با تاریخ، گوهر شناسی و باستان شناسی

۴-   حفظ گنجینه تمدنی و میراث باستانی از تخریب ها و کاوش های غیر کارشناسی

۵-    حفظ گنجینه تمدنی و میراث باستانی از فروش به ثمن بخس به دلالان و قاچاقچیان

لذا طرح ذیل تقدیم می‌شود:

نصراله پژمان فر – یعقوب رضازاده – احمدحسین فلاحی همدان – حسین حق وردی – عبدالکریم جمیری – فریدون حسنوند – سیدعلی یزدی خواه – حسین امامی راد – امیرحسین بانکی پورفرد – سیدالبرز حسینی – سارا فلاحی ایلام – علیرضا سلیمی – روح الله حضرت پورطلاتپه – الهویردی دهقانی – حسین جلالی – یحیی ابراهیمی – سیدمحمود نبویان – قاسم ساعدی – سیدجلیل میرمحمدی میبدی – محسن پیرهادی – بهروز محبی نجم آبادی – مجتبی توانگر – سیدناصر حسینی پور گچساران – جعفر قادری – حسینعلی حاجی دلیگانی – حسن همتی – مجید نصیرائی – کیومرث سرمدی واله – علیرضا عباسی – سیدجواد حسینی کیا – اصغر سلیمی – علی اکبر بسطامی – احمد مرادی – محمدمهدی فروردین – الیاس نادران – غلامحسین کرمی – مهدی عسگری – غلامعلی کوهساری – مجتبی رضاخواه – علی اکبر علیزاده برمی – فرهاد طهماسبی – عباس جهانگیرزاده – موسی احمدی – سلمان اسحاقی – ذبیح الله اعظمی ساردوئی – سهراب گیلانی

عنوان طرح: طرح استفاده بهینه از اشیاء باستانی و گنج ها

ماده۱– منظور از اشیاء باستانی و عتیقه اشیائی است که بر طبق ضوابط بینالمللی یک صد سال یا بیشتر از تاریخ ایجاد یا ساخت آن گذشته باشد. کلیه فسیل ها، سفالینه ها، پیکره های مومیایی شده، اشیاء فلزی  یا غیر آن که دارای سن بیش از ۱۰۰ سال هستند مشمول این قانون می باشند. در مورد اشیائی که قدمت آن از یک صد سال کمتر باشد افراد می توانند در صورت تمایل آن را برای عرضه در سامانه یا دریافت سند (پس از پرداخت هزینه های مربوط) ثبت نمایند.

ماده۲– انجام هر گونه عمل حفاری و کاوش به قصد به دست آوردن اشیاء باستانی و عتیقه و آثار تاریخی بدون مجوز قانونی ممنوع است و مرتکب به حبس تأدیبی از شش ماه تا سه سال و ضبط اشیاء مکشوفه و آلات و ادوات حفاری به نفع بیتالمال محکوم میشود. چنانچه حفاری در اماکن تاریخی که به ثبت آثار ملی رسیده باشد انجام گیرد مرتکب به حداکثر مجازات مقرر محکوم میشود.

ماده۳– به منظور حفظ و بهره برداری بهینه از میراث ملی، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی موظف است نسبت به صدور پروانه مسئولیت فنی باستان‌شناسی در مورد جایگاه پیشنهاد شده، به دارندگان مدرک فوق لیسانس یا دکترای رشته باستانشناسی یا تاریخ و رشته های مشابه یا مرتبط و گرایش های مختلف (نظیر باستان‌شناسی پیش از تاریخ، باستان‌شناسی تاریخی، تاریخ طب، تاریخ ادیان) اقدام نماید. داوطلبان موظف اند مدارک خود را به همراه مشخصات کامل جایگاه پیشنهادی برای کاوش به وزارت متبوع ارائه دهند و کمیته ای در آن وزارت خانه موظف است نسبت به پذیرش یا رد درخواست طی حداکثر سه هفته کاری اقدام نماید. تاخیر در بررسی درخواست و پاسخ به درخواست دهنده جرم بوده و در صورت عدم پاسخ کتبی طی حداکثر پنج هفته، پاسخ وزارت متبوع مثبت تلقی شده کاوشگر می تواند نسبت به حفاری در سایت استعلام شده اقدام نماید.

ماده۴– کلیه دارندگان مدرک کارشناسی ارشد در همه رشته های موضوع ماده (۳) و همچنین دارندگان مدرک دکترا در رشته غیر باستان شناسی موظف اند دوره کوتاه مدت کاوشگری و حفاری باستانشناسی به شیوه علمی را که مورد تایید وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی باشد گذرانده و مدرک آن را به پیوست مدارک ارسال کنند.

ماده۵– حفظ امنیت مکان کاوش و اشیاء مرتبط با آن بر عهده کاوشگر بوده و در مورد تضییع میراث ملی یاتخریب جایگاه باستانی و یا هرگونه کاوش غیر اصولی و غیر علمی مسئول فنی کاوش که دارنده پروانه می‌باشد در باره آن مسئول است و باید پاسخگو و جبران کننده باشد.

ماده۶– در صورتی که اشیاء مذکور در این قانون کشف بشود، مسئول فنی مکلف است فهرست آنها را در اسرع وقت (حداکثر یک ماه پس از کشف) در سامانه راه اندازی شده توسط وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ثبت و در صورت درخواست بازدید از محل سایت و یا مشاهده اشیاء مکشوفه از سوی کارشناسان وزارت متبوع نسبت به فراهم ساختن امکانات مورد نظر اقدامات لازم را فراهم آورد.

ماده۷– حداکثر یک ماه پس از ثبت شیء، مسئول فنی یا وکیل قانونی او موظف است نسبت به تحویل شیء به انبار وزارت متبوع و اخذ رسید اقدام نماید. بدیهی است کار قیمت گذاری کارشناسی بر پایه شیء مندرج در رسید انجام خواهد گرفت.

ماده۸– تخلف در ثبت صحیح شیء تحویلی یا هر گونه غش و تبانی در این روند، از سوی مسئول فنی یا کارشناسان مربوطه مشمول اشد مجازات مندرج در ماده (۲) این قانون یا اشد مجازات کارکنان دولت مندرج در قانون مربوط خواهد شد.

ماده۹– وزارت متبوع موظف است حداکثر طی شش ماه نسبت به راه اندازی سامانه آثار باستانی اقدام نماید.

ماده۱۰ – اشیاء یافت شده از ایران یا سایر کشورها یا اشیاء باستانی موجود در کلکسیونهای شخصی می توانند در سامانه آثار باستانی عرضه شوند. در این زمینه، برای رونق سامانه آثار باستانی و تسهیل ورود آثار باستانی به کشور، وزارت خارجه موظف است نسبت به تسهیل این امر اقداماتی نظیر ایجاد ویزای مخصوص و تبلیغ در نمایندگی های جمهوری اسلامی و تسهیل ترجمه سند مالکیت اشیاء باستانی را به انجام رساند.

ماده۱۱– کارشناسان قیمت گذاری سامانه، موظف اند حداکثر پس از یک ماه از ثبت شیء مکشوف در سامانه نسبت به درج قیمت پایه شیء در سامانه اقدام نمایند و مسئول فنی یا مالک می تواند حسب درخواست در نشست حقیقی یا مجازی قیمت گذاری حضور داشته باشد، اما قیمت نهایی بر پایه میانگین رأی مخفی میان کارشناسان مربوط خواهد بود.

ماده۱۲– موزه های کشور و سایر نهاد های دولتی جمهوری اسلامی حداکثر یک ماه پس از درج قیمت در سامانه می توانند با ارسال درخواست و قیمت پیشنهادی بر پایه قیمت پایه نسبت به خریداری شیء اقدام نمایند. هفتاد درصد (۷۰%) مبلغ ثبت سند باید به حساب وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و صنایع دستی برای خرید اشیاء گران بهای تاریخی واریز شود.

ماده ۱۳– در صورت گذشت سه ماه و عدم خریداری شیء، مسئول فنی یا ثبت کننده شیء می تواند پس از واریز مبالغ انبار داری، بیمه، مالیات، کارشناسی، ثبت و صدور سند نسبت به اخذ سند مالکیت شیء اقدام نماید.

ماده۱۴– در صورت عدم تمایل مسئول فنی یا ثبت کننده شیء برای اخذ سند مالکیت، پس از هفت ماه از ثبت در سامانه، خرید شیء برای ایرانیانِایرانیان عضو شده در سامانه و پس از یک سال برای خارجیان عضو سامانه باز می‌شود.

ماده ۱۵– خرید و فروش منحصراً از طریق سامانه بوده و مبلغ انبارداری، بیمه و مالیات، کارشناسی، ثبت و تنظیم سند بطور خودکار برداشته می شود و بهای پایانی به حساب بانکی مسئول فنی یا ثبت کننده واریز می شود.

ماده ۱۶– سامانه باید اطلاعات دموگرافیک ثبت نام کننده (مسئول فنی یا کلکسیون دار شخصی)، سابقه شیء مشتمل بر مکان یافت شدن قطعی یا احتمالی شیء، زمان یافت شدن، تصاویر شیء و همچنین شماره حساب بانکی ثبت نام کننده را ثبت نماید.

ماده ۱۷- در مورد اشیاء با ارزش ویژه (بر پایه نظر کارشناسان قیمت گذاری سامانه مانند الماس دریای نور، استوانه کوروش) دولت جمهوری اسلامی موظف است رأساً نسبت به خریداری شیء مورد نظر اقدام کرده (بویژه از طریق منابع در اختیار ریاست جمهوری با واریز برای موزه ملی ایران و خرید از سوی این موزه یا از محل هفتاد درصد (۷۰%) حق الثبت مندرج در ماده ۱۲)، در کمتر از یک هفته سند مالکیت به نام کشور جمهوری اسلامی ایران تنظیم شود و باز کردن سامانه برای خریداران حقیقی و حقوقی ممنوع است.

ماده ۱۸– اشخاصی که اشیاء مکشوف را بر خلاف ترتیب مقرر در این قانون به معرض خرید و فروش بگذارند به مجازات مقرر در ماده (۲) محکوم خواهند شد.

ماده ۱۹– مسئولیت حفظ و نگهداری اشیا در انبار سامانه با وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بوده، کلیه اشیاء وارد شده در انبار در بدو ورود باید از سوی بیمه معتبر بیمه شوند. در صورت بروز هر گونه اختلاف و بروز هر گونه مشکل در روند ثبت و عرضه در سامانه، شیء مذکور در انبار سامانه وزارت متبوع نگهداری شده و پس از رفع اختلاف از سوی دادگاه صالح یا بر طرف شدن مشکل، شیء پس از پرداخت هزینه های انبار داری از سوی فروشنده و سایر هزینه ها از سوی خریدار (بطور خودکار از حساب مندرج درسامانه افراد ذیربط کسر می شود) ترخیص می شود.

ماده ۲۰– هزینه انبار داری بر عهده فروشنده است و در صورتی که منشأ اختلاف یا مشکل، سامانه یا انبار وزارت متبوع باشد هزینه ای از خریدار یا فروشنده بابت این موضوع دریافت نخواهد شد.

ماده ۲۱– لایحه قانونی راجع به جلوگیری از انجام اعمال حفاری های غیر مجاز و کاوش به قصد به دستآوردن اشیاء عتیقه و آثار تاریخی که بر اساس ضوابط بین‌المللی مدت یک صد سال یا بیشتر از تاریخ ایجاد یا ساخت آن گذشته باشد مصوب ۱۸/۲/۱۳۵۸ نسخ می گردد.